ESTUDANTE FFCH II/A, BUKA FATIN FRESKU

 ESTUDANTE FFCH II / A, BUKA FATIN FRESKU

Foto: hamutuk Estudante FFCH II/A.

pelo: jose soares.

Fresku mak hanesan anin malirin, temperatura fresku, ár fresku ne’ebé halo ema senti furak. Iha loron Sesta-Feira dia 13-03-2020, Estudante Ffch II/A, hili fatin Dolok-an atu halo refleksaun ba memoria. Tanba fatin ida ne’e mak fatin ne’ebé furak ho famozu iha sidade Dili. Populasaun ne’ebé mak hela iha  kapitál Dili, bainhira tempu feriadu sira gosta halo “picnic” iha Dolok-Oan. Tanba fatin refere nia vista furak los no ambiente sira hakmatek duni. Ida ne’e ema bele halo reflesaun ho di’ak. Razaun ida ne’e mak Estudante Ffch II/A hakarak hili  fatin refere. Hodi nune’e ami nia kakutak bele malirin no atu halo refleksaun ho di’ak konaba ami nia prosesu estudu. Tanba ne’e mak Estudante  Ffch II/A,  hakarak  kria aktividade simples ida ne’e no hili fatin Dolok-Oan.

Tanba durante prosesu estuda Estudante Ffch II/A hala’o ona diskusaun iha kampus. Ami senti ami nia-an katak ami nia kakutak manas liu. Razaun ida ne’e mak ami tenki buka temperatura fresku. Atu nune’e ami nia memoria bele sai fresku no bele simu materia ida ne’ebé ami estuda. Se bainhira ami tuir  tan aktividade seluk no ami bele tau iha ami nia memoria  atu labele lakon hosi ami nia kakutak. Tanba ne’e mak presiza anin malirin. Se karik kakutak hakarak simu materia foun ho di’ak maka buka fatin fresku, se labuka fatin fresku maka sei lasimu saida mak ita aprende. Tanba kakutak manas liu, ha’u fó analogia ida konaba katana, bainhira ita boot lere duut iha toos ida ma’ibé ita boot nunka mais kadi katana maka katana ida mós lere duut sei lakotuk. Nune’e mós ita nia memoria bainhira ita estuda hela de’it ma’ibé ita nunka mais buka temperatura fresku atu halo fresku ita nia kakutak maka ita nia memoria mós sei lasimu saida mak ita estuda ka formasaun ne’ebé ita hetan hosi fromador.

Aktividade refere la’os buka de’it  fatin fresku maibé akitvidade ida ne’e mak sei hakesi ami nia relasaun nu’udar belun ne’ebé mak di’ak. Tanba ami mós hakarak hametin nafatin ami nia domin.

 Iha jornál TimorPost , iha dia 14 fevereiru 2020, Sr.Jose Raimundu ximenes nu’udar Estudante Pasca-Sarjana Teologia-Filosofia, Universidade Santana Dharma, Jogjakarta, Nia opiniaun hateten katak,” Iha jenéru haat ne’ebé ita hatene konaba domin. Jeneru haat mak hanesan; Domin Eros, Domin Philia, Domin Agape no Domin Storge”.

imanjen: hamutuk ita bele

 Domin Eros nia sentidu mak hanesan sentimentu domin ne’ebé iha téndensia  ba sentimentu romantizmu, domin (love) no luxuriaincentivo (lust encouragement), ninia interese primeiru liu-liu ba situasaun ou trasaun konaba isin lolon ou interese fisiku (body) feto-mane nian. Domin Eros ne’e ita bele dehan hanesan  seksual domin. Domin Philia hanesan domin- hadomin ba familia, kolega no belun sira. Habadak liafuan Domin Philia katak fraternidade domin. Domin Agape katak sentimentu domin ou afeisaun ne’ebé ninia diresaun halai liu ba familia no Maromak. Domin ne’ebé liu perspetivu umanidade, la’os domin ne’ebé bazeia ba romantizmu fiziku no aproxima relasaun ran ka fiziku. Domin Agape ninia diresaun mak kompaisaun (pity), la sai sentru ba an rasik de’it ou domin laiha Ezijensia ( cinta tanpa syarat). Domin Storge hanesan domin hosi oan ba inan-aman, hetan espresaun hosi patriatizmu no nasionalizmu ( respeita ba domin) no mós ba an rasik ou grupu balun.

Domin ne’ebé mak Estudante FFCH II/A presiza no buka mak domin Philia, domin Agape no mós domin storge. Iha ami nia aktividade  mós iha almosu hamutuk no fó motiva ba malu  konaba oinsa atu hadomi prosesu molok atu hetan susesu, no mós halo fotografia hamutuk. Tanba fotografia ida ne’e mak sai istoria ida ne’ebé furak iha ami idak-idak nia moris. Liu hosi imajen ne’e mak ami sei lahaluhan malu tanba imajen ne’e sempre fó hanoin ba ami nia memoria bainhira ami sai susesu. 

Iha Livru ida konaba  Menggapai Kepribadian Dewasa iha pajina tolu, Padre Yustinus Sumatri Hp, Sj hateten katak,’’ ada harapan untuk kita semua’’. Ida ne’e hatudu katak maske ita nia prosesu estuda ne’e kleur maibé sempre iha esperansa ida ba ita hotu, signifika katak loron ikus ita sempre hetan susesu. Tanba susesu ne’e iha difinisaun barak maibé la’os ida de’it. Ezemplu; susesu ba funsionariu no funsionaria, susesu ba vendedor, susesu ba agrikultor, susesu ba karpinteiru, nst.

Liu hosi aktividade simples ne’e mak ami bele kuñese malu ho klean, ami bele hametin liu tan ami nia Domin Philia, Domin Agape no Domin Storge iha ami nia moris tomak.  Ami mós bele hamosu pergunta ida ba ami idak-idak nia-an katak; se mak ha’u ?, se mak ita boot?, se mak sira?, no se mak ami?. Maske ami mai hosi munisipiu ne’ebé mak diferensia, lian-materna ne’ebé mak lahanesan no kultura ne’ebé mak  ketak-ketak maibé ami ida de’it tanba “We are FFCH II/A ,UNTL.”