Jose Soarres

  PROSESU MAK SUSESU BA MORIS NIAN Hakerek na'in:Jose Soares Nu'udar Estudante: FFCH-UNTL. Prosesu mak hanesan be matan ba moris nian. Prosesu mak hanesan ponte ida ba susesu. Tanba bainhira ita hadomi prosesu mak ita hetan susesu. Hadomi prosesu liu hosi ita nian pasensia. Pasensia la’os sai ita nian frakeza ma’ibé pasensia mak sai ita nian domin atu hala’o prinsipiu ne’ebé ita mehi. Ma’ibé dalabarak ita hare’e prosesu ne’e hanesan foho ida ne’ebé ita labele hakat liu tanba ita lakon esperansa no lakon konfiansa bainhira ita viajen ba foho ne’e. Prosesu hanesan Ai-hun ida ne’ebé nia fuan barak. Bainhira ita hakarak han nia fuan tasak. Entaun hakarak ka lakohi ita tenki liuhosi prosesu ida atu bele ku’u nia fuan. Prosesu mak hanesan ita tenki sa’e ai-hun ne’e . Ma’ibé bainhira ita sa’e ai-hun ne’e, iha dalan ita sempre hetan dezafius barak mak foin hetan ai-fuan refere. Nune’e  mós prosesu ba moris nian, bainhira ita  hakarak sai ema ne’ebé di’ak entaun ita tenki  hadomi proses

  POEZIA MAK HA’U NIA MOTIVASAUN Poezia do jose-soares Iha loron manas ha’u  nu’udar joven Timor laiha poder atu haforte ha’u nia-an. Ma’ibe Sr. Poezia mai hamaluk ha’u ho ninia lalatak. Sr. Poezia lori ha’u ba uma simples ida, Iha Ai-fugeira nian  klaran. Bainhira  ha’u tur no fihir Ai-fugeira. Nia kontenti atu  simu ha’u nian presenza, Ha’u haree nia ibun komesa nakloke neneik no liafuan ida sai husi nia ibun katak “Bem vindu Amigo”. Ha’u rona nia lian murak ne’e, Ha’u nia laran nakdedar hanesan manu ne’ebe tolun. To’o horas ne’eba manu bonita ida mai, Ha’u laran nakraik atu hare’e ninian oin. Nia pergunta katak : Tansa o laiha poder? Tan ha’u laiha abilidade. Ma’ibe nia semo too besik ha’u nian tilun no nia tatolin mai katak: ”o iha kibiit ne’ebe furak iha Ha’u nian fuan… Dalabarak ita lakon esperansa bainhira ita monu dala ida,,, Ma’ibe Maromak lalakon esperansa katak: ”ita iha kapasidade ne’ebe furak  iha futuru  ou  iha  Nia fuan. Dalabarak ita lakon esparansa bainhira ita fahe m

  ESTUDANTE FFCH II / A, BUKA FATIN FRESKU Foto: hamutuk Estudante FFCH II/A. pelo: jose soares. Fresku mak hanesan anin malirin, temperatura fresku, ár fresku ne’ebé halo ema senti furak. Iha loron Sesta-Feira dia 13-03-2020, Estudante Ffch II/A, hili fatin Dolok-an atu halo refleksaun ba memoria. Tanba fatin ida ne’e mak fatin ne’ebé furak ho famozu iha sidade Dili. Populasaun ne’ebé mak hela iha  kapitál Dili, bainhira tempu feriadu sira gosta halo “picnic” iha Dolok-Oan. Tanba fatin refere nia vista furak los no ambiente sira hakmatek duni. Ida ne’e ema bele halo reflesaun ho di’ak. Razaun ida ne’e mak Estudante Ffch II/A hakarak hili  fatin refere. Hodi nune’e ami nia kakutak bele malirin no atu halo refleksaun ho di’ak konaba ami nia prosesu estudu. Tanba ne’e mak Estudante  Ffch II/A,  hakarak  kria aktividade simples ida ne’e no hili fatin Dolok-Oan. Tanba durante prosesu estuda Estudante Ffch II/A hala’o ona diskusaun iha kampus. Ami senti ami nia-an katak ami nia kakutak mana

  FILOZOFU DO PHYSIS by: jose soares. Estudante FFCH. UNTL.  Iha tempu Pre-Socrates filozofu sira komesa estuda konaba natureza . Natureza mai hosi lian gregu katak “Physis” . Physis mak baze fundamentál ne’ebé prinsipál ba buat hotu. Physis lian portugués katak, ” Fazer surgir, Fazer brotar, nascer, produzir. Natureza katak Ai-horis,ema no animál sira ne’ebé moris iha mundu, ma’ibé natureza la’os fatuk no rai ka rai-henek. Razaun tanba fatuk no rai mak hanaran mundu. No mundu mak sai nu’udár fatin ba natureza. Iha Pre-Socrates matenek  ida ho naran Talles of Miletus escreve katak,” Natureza mai hosi Bee ( Air) no Bee mak bele fó moris ba natureza. Ita fó logika ida katak ” Se karik Be iha maka natureza moris, se natureza moris maka Bee iha. Ma’ibé Se karik Bee iha maka natureza bele moris, se natureza lamoris maka Be laiha. Logika  seluk katak, ‘’ Se Bee iha maka natureza moris, Se natureza moris mak mundu sei furak, Ma’ibe Bee iha mak mundu sei furak’’. Tanba ne’e mak filozofu sir

(REFERENDU/KONSULTA POPULAR) (ITA INDEPEDENSIA KA REFERENDU LOLOS ONA kA LAE?) Foto: Aprezenta Monolog ho belun Sabinu no Igidu. penulis: Jose Soares Music antar :Foho Ramelau Agora ha’u nian  idade rihun ida (100). Durante idade rihun ida (100), ha’u nian hahan mak produtu lokal  hanesan : Ai-farina,  fehuk ropa, fehuk midar, batar,lakeru,nst,,,,,,,,,,  Ha’u nian hemu mak be lokal, no susubeen lokal, hahan la’os internasional no susubeen  la’os  mai husi rai seluk,,,,,,,,,,,,,,,,,, Ha’u la’os ema ne’ebé mak matenek liu ma’ibé ha’u ema ne’ebé baibain deit, ha’u la’os ema ne’ebé mak hatene liu ma’ibé ha’u ema  ne’ebé mak buka atu hatene.Ha’u la’os ema ne’ebé kaer ema seluk nian direitu, ma’ibé ha’u ema ne’ebé fó respeitu ba ema seluk nian direitu.Ha’u la’os ema ne’ebé mak atu ukun ema seluk nian Rai ma’ibé ha’u ema ne’ebé atu defende ha’u nian Rai no ha’u nian Povu. Ha’u nian maluk mak kadeira ida ne’e, tamba kadeira ida ne’e, mak sai ha’u nian fatin ne’ebe furak, bainhira ha’u hala’o h

  PAPEL  UKUN NA’IN SIRA  HARE’E POLITIKA IHA TIMOR-LESTE Artigu hosi : Jose-Soares. Estudante Filosofia ciencia humana UNTL. Politika mai hosi lian gregu katak "POLITIKOS " signifika katak relativu Sidadaun no Estadu.Termu politika ida ne’e mak bele hakesi fraze rua ne’e sai ida de’it. Fundador politika nia hun mak Socrates, platão, Aristoteles nst. Pesamentu  sira ne’e hakarak hatudu ba mundu tomak katak nasaun ida tenki iha politika. Tanba politika ida ne’e mak sei valoriza sosiedade nia moris. Bainhira  sosiedade hetan ona dezenvolvimentu, ida ne’e hatudu katak politika mós iha mudansa. Se politika la’o ho di’ak entaun sidadaun mós hetan felisidade. Tanba politika ne’ebé mak halo ema feliz iha tipu tolu : primeiru P olitika Estadu, Politika Kultura no Politika Religiaun . Termu tolu ne’e mak sempre implementasaun iha nasaun  ida. Seraque  entre ida laiha. Entaun Nasaun ida sei laiha virtude, Nasionalizmu, Patriotizmu, Liberalizmu. Ma’ibe hamosu fali Ignorasia, monarquist

 KOMUNIZMU TUIR FRIEDRICH ANGEL NO  LIGA BA SITUASAUN IHA  KONTEXTU TIMOR-LESTE Escreve pelo: Jose-Soares. 1. OBJETIVU DO ESTUDO. Iha mundu eziste  Sientista barak no hahu hosi Era-Antiguidade mai to'o iha Era-Contemporania. Tanba ne'e hosi objetivu estudu ida ne'e peskizador hakarak limite deit tuir Filosofo Friedrich Angel .  2. TEMA  Eziste teoria barak tebes ne'ebe mak ko'alia  konaba asuntu "Komunizmu". Tanba ne'e hosi peskizador nia observasau no hakarak hatuir Autor Friedrich Angel. Nia opiniaun konaba "Komunizmu". 3. FORMULASAUN PROBLEMA Atu dezenvolve artigu ida ne'e sei eziste problema fundamental mak hanesan: saida mak Komunizmu tuir Autor  Friedrich Angel? Tanba sa mak hamosu kumunizmu tuir Autor  Friedrich Angel? 4. OBJETIVU      Atu hatene tema refere sei hamosu objetivu rua mak hanesan tuir mai: 4.1. Objetivu Jerál. Objetivu jerál hosi Prinsipiu Komunizmu mak nu’udar  hanoin sasulik ida, ligasaun ba Atheizmu. Atheizmu mak

  IMPLEMENTASAUN DIREITU UMANU  IHA KONTEXTU TIMOR-LESTE Hakerek na'in     :Jose-Soares Fakuldade              : Filosofia Ciencia Humana Semester                : 4  Eskola iha                                    UNTL 1. Antesendente      Direitu  umanu  mak dalan ne’ebé importante ba sosiedade. Tanba bainhira bebe ne’ebé sei iha inan nian knotak, nia hetan ona  direitus umanu. Tanba nia mós direitu atu moris iha mundu.Nia direitu  hakarak moris ho prosperidade. Nia lakohi emak seluk atu hamate ninian direitu  umanu  bainhira nia matan nakloken. Tanba nia hakarak ema seluk mós fó respeitu ba ninian direitu  umanu. Tanba ninian direitu umanu mak hanesan misteriu ka grasa hosi Maromak. Maromak maka fó direitu  umanu boot ba nia. Tanba Maromak maka kria nia nu’udar Maromak ninian illas iha mundu. Nia kria labarik hosi inan nian  knotak, nu’udar umanu la hases hosi terus bainhira bebe iha inan nian knotak. Iha evanjeillu Saun joão 16:21 hateten: “bainhira  feto ida atu tur iha ahi,